Ὁ σκοπός τοῦ Τριωδίου

15 σκοπὸς τῆς λειτουργικῆς περιόδου τοῦ Τριωδίου μέσα στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μᾶς εἶναι νὰ μᾶς θυμίσει ὅλες τὶς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ, τὶς ὁποῖες ἔκανε ἀπὸ τότε ποὺ μᾶς δημιούργησε. Θέλει ἀκόμη ἡ Ἐκκλησία μας τὴν περίοδο αὐτὴ νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ μὴν ξεχάσουμε πὼς εἴμαστε πλάσματα τοῦ Θεοῦ μὲ τελικό μας προορισμὸ τὴν ἕνωσή μας μὲ τὸν Θεό. Τὸ Τριώδιο μᾶς μιλάει ἐπίσης καὶ γιὰ τὰ ἅγια Πάθη τοῦ Κυρίου μας, γιὰ τὴν Ἀνάστασή Του καὶ τὴν ἄνοδό του στοὺς οὐρανούς. Οἱ Ὕμνοι τοῦ Τριωδίου εἶναι ἀνεπανάληπτα κείμενα. Εἶναι κείμενα θεολογικά, δοξολογικὰ καὶ κατηχητικά. Οἱ θμνογράφοι ὑμνοῦν καὶ δοξάζουν. Γι' αὐτὸ καὶ δὲν μποροῦμε νὰ τὰ θεωρήσουμε ἁπλῶς ὡς φιλολογικὰ κείμενα, ἀλλὰ ὡς ἀναπόσπαστα στοιχεῖα τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ πράξης τῆς Ἐκκλησίας μας.

"Ὁ Δημιουργὸς τῶν ἄνω καὶ τῶν κάτω Τρισάγιον μὲν ὕμνον ἐκ τῶν Ἀγγέλων Τριώδιον δὲ παρ' ἀνθρώπων δέχου". Οἱ παραπάνω στίχοι τοῦ Τριωδίου, ποὺ ψάλλουμε τὴν περίοδο αὐτή, ἀντὶ γιὰ προοίμιο, μιλοῦν γιὰ τοὺς Ἀγγέλους ποὺ ἀναπέμπουν στὸν Δημιουργὸ τῶν ἄνω τὸν τρισάγιο ὕμνο, ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι ψάλλουν πρὸς τὸν Δημιουργὸ τῶν κάτω ἀγγελικοὺς ὕμνους. Ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς τριωδίους ὕμνους -τρεῖς ὠδὲς-ἔλαβε καὶ τὸ ὄνομά της ἡ περίοδος τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους ποὺ διανύουμε. Ἀνάλογα μὲ τὸν ἰδιαίτερο χαρακτήρα του, παλαιότερα, τὸ διέκριναν σὲ Τριώδιον Κατανυκτικόν, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μέχρι καὶ τὸ Πάσχα, καὶ σὲ Τριώδιον Χαρμόσυνον ἀπὸ τὸ Πάσχα μέχρι τὴν Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων, ποὺ κατακλείει τὸν κύκλο τῶν κινητῶν ἑορτῶν. Τὸ ξεχωριστὸ λειτουργικὸ βιβλίο περιλαμβάνει τὶς καθημερινὲς Ἀκολουθίες καὶ χωρίζεται : α) στὴν προπαρασκευα -στικὴ περίοδο τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, β) στὴν Μεγάλη Σαρακοστή, καὶ γ) στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Ἑβδομάδα.

Προπαρασκευαστικὴ περίοδος

"Τὴν παροῦσαν ἡμέραν", γράφει ὁ Συναξαριστὴς Κάλλιστος Ξανθόπουλος, "σὺν Θεῶ, καὶ τοῦ Τριωδίου ἀρχόμεθα. Πολλοὶ μὲν τῶν ἁγίων καὶ θεοφόρων μουσουργῶν ἠμῶν Πατέρων (ὁ ποιητὴς Κοσμᾶς, ὁ Θεόδωρος, ὁ Ἰωσὴφ τῆς Μονῆς Στουδίου, καθὼς καὶ ὁ σοφώτατος βασιλεὺς Λέων καὶ τοῦ Ἐπισκόπου Ἰδροῦντος τοῦ Μοναχοῦ Μάρχου) ἄριστα ἐμελούργησαν". Κάθε φορᾶ ποὺ ἀρχίζει κάτι νέο, ἡ Ἐκκλησία μᾶς προσκαλεῖ νὰ πορευθοῦμε μαζί της. Μᾶς προετοιμάζει ἀπὸ νωρίτερα. Κι' αὐτό, γιατί ἔχει βαθειὰ γνώση τῆς ἀνθρώπινης φύσης μας. Γνωρίζει ὅτι ζοῦμε μία τρομακτικὴ κοσμικότητα. Ἀναγνωρίζει τὶς ἀδυναμίες μας. Ἡ πρώτη ἀναγγελία τοῦ Τριωδίου γίνεται ἤδη ἀπὸ τὴν Κυριακή του Ζακχαίου. "Σήμερον γὰρ ἐν τῷ οἴκω σου δεῖ μὲ μεῖναι", διαβάζουμε στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ (19, 1-10). Νὰ μία καταπληκτικὴ φράση τῆς Θείας Οἰκονομίας τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεὸς βρίσκεται μαζὶ μὲ τοὺς ἀνθρώπους, κοντά τους, καὶ οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νὰ Τὸν δοῦν, ὅταν τὸ θελήσουν, καὶ μάλιστα σήμερα.

Τὸν τόνο καὶ τὸ χρῶμα στὸ Τριώδιο τὸν δίνουν οἱ τρεῖς Κυριακὲς ποὺ προηγοῦνται σὰν προανάκρουσμα ὅλης της ἁρμονίας του. Οἱ Κυριακὲς αὐτὲς εἶναι ἡ Κυριακή του Τελώνου καὶ Φαρισαίου, ἡ Κυριακή του Ἀσώτου καὶ ἡ Κυριακή της Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ. Ὅσα λέγονται στὶς ἀκολουθίες τῶν ἡμερῶν αὐτῶν βασίζονται σὲ ἀνάλογα ἁγιογραφικὰ ἀναγνώσματα καὶ ὁρίστηκαν ἀπὸ τοὺς ἁγίους καὶ θεοφόρους Πατέρες μὲ σκοπὸ νὰ μᾶς προετοιμάσουν ψυχικὰ καὶ πνευματικὰ καὶ νὰ μᾶς ἐνδυναμώσουν γιὰ τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνες.