έ ὅλη τήν πορεία τῆς ζωῆς τοῦ ὁ Χριστιανός ἔχει στραμμένη τήν προσοχή του στόν Θεό καί καταγίνεται σέ μία κοινωνία μαζί Του μέσω τῆς προσευχῆς. Ἡ προσευχή εἶναι τό αἰσθητό ἐκεῖνο μέσο ὅπου ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται στήν καρδιά τοῦ τίς ἐνέργειες τοῦ Ἀπείρου Θεοῦ νά τόν ἐπισκέπτονται. Ὅλη αὐτή ἡ προσευχητική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου κορυφώνεται κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Σέ αὐτό τό γεγονός βοηθάει ἡ Ἐκκλησία μέ τίς συχνές λατρευτικές Ἀκολουθίες της. Τό πρωΐ ψάλλουμε μία πολύ μεγάλη ἀκολουθία ποῦ περιλαμβάνει τό Μεσονυκτικό, τόν Ὄρθρο, τίς Ὧρες καθώς καί τόν Ἑσπερινό της ἑπομένης ἡμέρας.
Ἀκόμη τό Μέγα Ἀπόδειπνο, τήν Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων καί τόν Μέγα Κανόνα. Κάθε Κυριακή πρωΐ τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἐνῶ τό ἀπόγευμα ὁ Κατανυκτικός Ἑσπερινός. Τέλος, κάθε Παρασκευή ψάλλουμε τούς Χαιρετισμούς στήν Ὑπεραγίας Θεοτόκο. Καί βέβαια δέν εἶναι δυνατόν νά ἀναλύσουμε ὅλες τίς λατρευτικές Ἀκολουθίες σέ ἕνα μόνο κήρυγμα. Γι’ αὐτό θά περιοριστοῦμε μόνο στόν σχολιασμό τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου. Ἡ διάρκεια τῆς νύκτας ἀποτελοῦσε πάντοτε μία εὐκαιρία σχέσεως καί ἐπικοινωνίας τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό.
Καί αὐτό γιατί ὁ ἄνθρωπος ἐκείνη τή στιγμή περιέρχεται σέ μία δυνατότητα ἀπομάκρυνσης ἀπό τήν γῆ, ὥστε νά ἀναπτύξη τήν πορεία του στόν οὐρανό. Καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος πολλές φορές προσευχόταν τό βράδυ ’’καί ἤν διανυκτερεύων ἐν τή προσευχή τοῦ Θεού”. Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία ἀντιλαμβανομένη αὐτήν τήν ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου τοποθέτησε δίπλα στήν προσωπική προσευχή μία κοινή προσευχή, ποῦ ὀνομάζεται Ἀπόδειπνο.
Ὀνομάστηκε Ἀπόδειπνο, γιατί καθορίστηκε νά τελεῖται μετά τό βραδινό δεῖπνο. Μετά τόν ΙΔ’ αἰώνα φάνηκε ἐπιτακτική ἡ ἀνάγκη συντόμευσης τοῦ Ἀποδείπνου, ποῦ μέ τήν πάροδο τῶν χρόνων καί μέ τήν συνεχῆ προσθήκη εὐχῶν ἀπέκτησε πλέον μεγάλη διάρκεια. Τελικά ἐπικράτησε ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἀποδείπνου, τό ὁποῖο διαβάζεται κατά τό μεγαλύτερο διάστημα τοῦ ἔτους. Ἡ παλαιότερη καί ἐκτενέστερη Ἀκολουθία ἐπικράτησε νά διαβάζεται κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί ὀνομάζεται Μέγα Ἀπόδειπνο.
Καί ἐπειδή ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι κατανυκτικότερη, ἡ Ἀκολουθία αὐτή “συνιστᾶ δέηση γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν τῆς ἡμέρας καί τήν ἀσκανδάλιστη διέλευση τῆς νύχτας”. Τό Μέγα Ἀπόδειπνο τελεῖται τό βράδυ τῆς Δευτέρας, Τρίτης, Πέμπτης, στήν διάρκεια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Τό ἀπόγευμα τῆς Τετάρτης τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων, ἐνῶ τήν Παρασκευή τό ἀπόγευμα, ὅπως εἴπαμε καί παραπάνω, ψάλλονται οἱ Χαιρετισμοί στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Τό βράδυ τοῦ Σαββάτου τελεῖται τό Μικρό Ἀπόδειπνο.
Στά Μοναστήρια τό Μικρό Ἀπόδειπνο διαβάζεται στόν νάρθηκα τοῦ Καθολικοῦ. Τό Μεγάλο Ἀπόδειπνο σέ ὅλη τή διάρκεια διαβάζεται στόν κυρίως Ναό. Ὁ πιστός μέ τήν βοήθεια τῶν Ψαλμῶν καί τῶν εὐχῶν τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου κάνει κάποιον ἀπολογισμό τῶν γεγονότων τῆς ἡμέρας ποῦ πέρασε. Αὐτή ἡ αὐτοκριτική θά τόν βοηθήση νά συντριβή καί νά μετανοήση γιά τίς πνευματικές του ἀστοχίες: “Λούσω καθ’ ἑκάστην νύκτα τήν κλίνην μου, ἐν δάκρυσί μου τήν στρωμνήν μου βρέξω”.
Στή διάρκεια τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου ψάλλουμε δύο ἀρχαίους ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας μας: “Μεθ’ ἠμῶν ὁ Θεός γνῶτε ἔθνη καί ἠττάσθε ὅτι μεθ’ ἠμῶν ὁ Θεός”, προέρχεται ἀπό τήν ὠδή τοῦ Ἠσαΐα, ποῦ βρίσκεται στό 9ο κεφάλαιο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἀκόμη ψάλλουμε τό παρακάτω ποίημα: “Ἡ ἀσώματος φύσις τά Χερουβείμ, ἀσιγήτοις σέ ὕμνοις δοξολογεῖ..” Πρόκειται γιά μία δοξολογία πρός τόν Θεό Πατέρα, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἔκφραση τῆς ψυχικῆς ἀνάτασης τοῦ ἀνθρώπου στόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος μέ αὐτό τό δοξολογικό ποίημα αἰσθάνεται πλέον ἐγκαταλελειμμένος στή χάρη καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
Παρατηροῦμε, λοιπόν, ὅτι ἡ ἄφατος φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ ἐπεκτείνεται ἀκόμη καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος κοιμᾶται. Αὐτήν τήν πραγματικότητα τονίζει καί ἡ παρακάτω εὐχή: “Κύριε, Κύριε, ὁ ρυσάμενος ἠμᾶς ἀπό παντός βέλους πετομένου ἡμέρας....καταξίωσον ἠμᾶς καί τό νυκτερινόν στάδιον ἀμέμπτως διελθείν”. Γιατί μόνο ὁ Θεός μπορεῖ νά ἐξασφαλίση τήν πραγματική ἀρωγή στό πλάσμα του σέ ὅλα τά στάδια καί εἰδικά ὅταν δοκιμάζεται. Γιατί ὁ ἄνθρωπος δοκιμάζεται καί θλίβεται ἡμέρα καί νύκτα, ὥστε νά προσφωνῆ: “Κύριε τῶν δυνάμεων μεθ’ ἠμῶν γενοῦ, ἄλλον γάρ ἐκτός Σου βοηθόν ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν, Κύριε τῶν δυνάμεων ἐλέησον ἠμάς”.
