Πολλοί οι πειρασμοί και οι κίνδυνοι για τους νέους σήμερα, Γέροντα. Ανησυχούμε, παρ' όλο που φροντίζουμε να έχουμε τα παιδιά μας μέσα στην Εκκλησία.
- Τα παιδιά που έχουν ποτιστεί από μικρά στην ευσέβεια, μην τα φοβάστε. Και να ξεφύγουν, λίγο, λόγω ηλικίας, λόγω πειρασμών, θα επανέλθουν. Είναι σαν τα κουφώματα που τα περνάμε με το λάδι και δεν τα πιάνει η σαπίλα.
· Από ποια ηλικία πιστεύεις, γέροντα , ότι αρχίζουν τα παιδιά να γίντονται δέκτες και με ποιο τρόπο πρέπει ν ενεργούμε πάνω τους σαν γονείς, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να τα βλάψουμε από τυχόν υπερβολές:
- Πρώτα - πρώτα τα παιδιά αντιγράφουν εμάς και μάλιστα από μωρά. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να ενεργούμε επάνω τους όπως στα ρολόγια. Όσο παίρνει το ελατήριό τους, τα κουρδίζουμε γρήγορα. Μετά σιγά - σιγά , προσέχοντας να μη σπάσουμε το ελατήριό τους με το ζόρισμα.
· Πολλές φορές , Γέροντα , τα παιδιά αντιδρούν σε διάφορα θέματα ευσέβειας.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στα πολυπληθή έργα του πολλές φορές κάνει λόγο για τους νέους. Έχει πάρα πολλούς χαρακτηρισμούς που αφορούν τη νεότητα και αναφέρεται συχνά στις διάφορες εκδηλώσεις των νέων. Ας αναφέρουμε γενικές επισημάνσεις του ιερού Χρυσοστόμου για την ηλικία της νεότητος. Λέγει π.χ. πως ο πνευματικός αγώνας είναι πάντοτε ίδιος σε όλες τις ηλικίες. Δεν υπάρχει ηλικία που να μην έχει αγώνα και ιδρώτες και πόνους. Η ένταση του αγώνος όμως είναι διαφορετική σε κάθε ηλικία.

Μπορεί κάποιος να δει νέους να αγωνίζονται με συνέπεια και γέροντες να ζουν μέσα στα πάθη τους∙ «Μη τοίνυν μηδείς προβαλλέσθω μήτε νεότητα μήτε γῆρας εἰς ἀπολογίαν ῥαθυμίας∙ ἐπί καί νῦν πολλοί παρ’ ἡμῖν νέοι τό πνευματικόν τοῦτο πληροῦσι θέατρον, οἱ δέ γεγηρακότες ἐν ἱπποδρομίαις ἀσχημονοῦσι∙ ἕτεροι δ’ αὖ πάλιν γέροντες μετά τῆς πολιᾶς καί τῇ ἀκροάσει κοσμοῦνται, νέοι δε τήν νεότητα διά τῆς θεωρίας τῆς ἐκεῖσε ἀλογωτέραν κατασκευάζουσιν…» (PG 63, 518).

 Μέγας Βασίλειος ως Οικουμενικός Διδάσκαλος, πανεπιστήμων της εποχής του και άριστος παιδαγωγός συνέγραψε μεταξύ των ετών 363 ή 364 μ.Χ. την ομιλία «Προς τους νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφέλοιντο λόγων». Η άκρως σημαντική παιδαγωγική και διδακτική αυτή ομιλία του θεοφόρου Ιερού Πατρός συνεγράφη ευθύς αμέσως μετά την έκδοση του διατάγματος του Ιουλιανού με το οποίο απαγορευόταν στους χριστιανούς διδασκάλους να διδάσκουν την κλασική φιλολογία και εν γένει αρχαιοελληνική γραμματεία στους νέους, καθώς επίσης την ρητορική και την φιλοσοφία.

Ο Ουρανοφάντωρ της Εκκλησίας Θεόπνευστος Πατέρας, Μέγας Βασίλειος, απηύθυνε την συγκεκριμένη πραγματεία ή διάλεξη προς το σύνολο των χριστιανών νέων της εποχής του στους οποίους υπόσχεται ότι θα συνεχίσει να τους συμβουλεύει καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του. Η ομιλία αυτή, η οποία τόσο πολύ επηρέασε διά μέσου της ιστορίας την Εκκλησία έναντι της κλασικής παιδείας και η οποία τόσο πολύ προσέλκυσε την προσοχή των ειδικών χριστιανών μελετητών, αποδεικνύεται ότι συνεχίζει ακόμη και στις μέρες μας να αποτελεί το μέτρο της εκκλησίας προς μιας θετική αντιμετώπιση των επιτευγμάτων της ανθρώπινης σοφίας και των πνευματικών ρευμάτων και κατευθύνσεων του σύγχρονου κόσμου.

Ο καθηγητής Βασίλειος Ψευτογκάς ως πατρολόγος μελετητής και συγγραφέας αναφέρει ότι στην συγκεκριμένη ομιλία τονίζεται η ωφέλεια, η οποία προκύπτει για τους νέους εκ της μελέτης των έργων των εν γένει συγγραφέων και φιλοσόφων της ελληνικής παιδείας. Ο Βασίλειος θεωρεί τα ελληνικά γράμματα και εν γένει την θύραθεν παιδεία ως απαραίτητο προπαρασκευαστικό στάδιο, προκειμένου οι νέοι να στραφούν στη μελέτη και την κατανόηση της υψηλοτέρας και βέλτιστης ζωής, η οποία δεν είναι άλλη από την μέλλουσα και αιώνια ζωή στην οποία αναφέρονται με την θεόπνευστη διδασκαλία τους οι Γραφές.

Υπάρχουν μερικές δυσκολίες στα σημερινά μας παιδιά να πλησιάσουν το μυστήριο της Μετανοίας. Οι σημερινοί νέοι δυσκολεύονται να πλησιάσουν γενικά την Εκκλησία και τους κληρικούς γιατί καλλιεργείται μία προκατάληψη κατά της Εκκλησίας. Η Εκκλησία σήμερα χλευάζεται, συκοφαντείται, διαβάλλεται, εξευτελίζεται στα μάτια του κόσμου και της νεολαίας και όποιοι νέοι θα εκδηλώσουν την πίστη τους, θα γίνουν αντικείμενο ειρωνείας.  

Έπειτα η σημερινή αγωγή -ψυχολογία, φιλοσοφία, πολιτική- καλλιεργούν ένα ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα στους ανθρώπους που δημιουργεί την ψευδαίσθηση της αυτοσωτηρίας. Καλλιεργούν την αυτάρκεια, τη φιλαυτία, τον εγωκεντρισμό. Όλα αυτά είναι αντίθετα στο πνεύμα της μετανοίας και της εξομολογήσεως. Τονίζεται μάλιστα από ορισμένα συστήματα, όπως είναι ο υπαρξισμός, ότι η αμαρτωλότητα έγκειται στις αμαρτωλές καταστάσεις και όχι στα πρόσωπα και έτσι μεταθέτουν το θέμα της προσωπικής ευθύνης από τα πρόσωπα στις καταστάσεις. Οπότε ο άνθρωπος τείνει να θεωρεί τον εαυτό του ανεύθυνο για ό,τι κακό γίνεται.

Κατά τη φροϋδική πάλι θεώρηση, αμαρτία είναι όχι η εκπλήρωση των κακών επιθυμιών του ανθρώπου, αλλά η μη εκπλήρωσή τους. Η αμαρτία ακόμη εμφανίζεται σήμερα ως δικαίωμα του ανθρώπου και ως απελευθέρωσή του, όπως στο θέμα των αμβλώσεων. Οι αμβλώσεις είναι η πιο φρικτή αμαρτία και όμως βλέπουμε τις φεμινίστριες να διαδηλώνουν στους δρόμους και αυτό που είναι έγκλημα να το απαιτούν ως απελευθέρωσή τους: «Το σώμα μας, μας ανήκει, φωνάζουν, δεν θέλουμε χριστιανικό σώμα». Σκεφθείτε λοιπόν τί διαστροφή των πραγμάτων έχει γίνει, όταν το έγκλημα θεωρείται ως απελευθέρωση του ανθρώπου, ενώ είναι η χειρότερη υποδούλωσή του.

Πώς τώρα τα παιδιά που από τις τηλεοράσεις, τα ραδιόφωνα, τα βίντεο κλπ. ποτίζονται απ' αυτό το αρρωστημένο, εγωκεντρικό και φίλαυτο πνεύμα, θα μπορέσουν να μπουν στο πνεύμα της Εκκλησίας που είναι τελείως αντίθετο;

Ακούω πολλές φορές να λένε "Τα παιδιάμας είναι κακά, δεν μας ακούν, είναι άτακτα, βρίζουν" κλπ. Πώς θέλετε,αγαπητοί μου, να γίνουν τα παιδιά σας καλά, όταν εσείς τις Κυριακές και τιςγιορτές δεν πηγαίνετε στην Εκκλησία, αλλά πηγαίνετε στα καφενεία, σταοινοπωλεία, στους κινηματογράφους, στα θέατρα και στα γήπεδα, και συζητάτεάκαιρες συζητήσεις και κατηγορείτε και κατακρίνετε τον έναν και τον άλλον, καιπαίζετε χαρτιά και μεθάτε;

Πώς είναι δυνατόν τα παιδιά σας να γίνουν καλοίάνθρωποι, όταν εσείς οι ίδιοι, πολλές φορές μπροστά στα παιδιά σας θυμώνετε καιβρίζετε τα θεία; Όταν αρπάζετε τα ξένα και αδικείτε τους άλλους; Όταν κλέβετε καιλέτε ψέματα όταν συκοφαντείτε και επιορκείτε; Όταν έχετε όλο σας το νου και την προσπάθεια στα υλικά πράγματα, ενώ για την ψυχή σας καθόλου δεν φροντίζετε ούτενα εξομολογείστε, ούτε να μεταλαμβάνετε, ούτε να προσεύχεστε, ούτε να μελετάτεβιβλία ηθικά και θρησκευτικά;

Βγάλτε το από το νου σας. Είναι αδύνατο να γίνουντα παιδιά σας καλοί άνθρωποι, αν εσείς οι γονείς δεν τους δώσετε το καλόπαράδειγμα. Και αν ποτέ έτυχε από κακούς γονείς να γίνουν καλά παιδιά αυτόείναι σπάνιο. Το καλό δέντρο παράγει καλούς καρπούς, και οι καλοί γονείς κάνουνκαλά παιδιά.

π.ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΑΚΗΣ
ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ

Η ναρκομανία δεν είναι μια απλή εξάρτηση από τα ναρκωτικά, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι έχουμε να κάνουμε με μια κατάσταση όπου ο άνθρωπος πέφτει στην παγίδα της προοδευτικής πορείας προς την αυτοκαταστροφή και το θάνατο.

Οι έρευνες φωνάζουν ότι ο ναρκομανής δεν έχει πάνω από οκτώ χρόνια ζωής από τη στιγμή που θα αιχμαλωτιστεί. Στο ίδιο διάστημα θα οδηγήσει στο δρόμο προς το λευκό θάνατο άλλα 5-10 άτομα. Παράλληλα απονεκρώνονται όλες οι ζωντανές του λειτουργίες, νοητικές, ψυχολογικές, πνευματικές. Για να εξασφαλίσει τη δόση του είναι σε θέση να ριχτεί “με τα μούτρα” στη διαφθορά αλλά και την εγκληματικότητα.

Είναι ιστορικής σημασίας, νομίζω η αναζήτηση βοήθειας του κράτους από την εκκλησία (Εκθεση Διακομματικής 1992) και δείχνει αν μη τι άλλο την αμηχανία των κρατικών παραγόντων σε ένα τόσο οξυμένο αλλά και διογκούμενο πρόβλημα (3).

Θέλω κατ αρχήν να πω ότι για την εκκλησία μεγαλύτερη σημασία από την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά, έχει η απεξάρτηση από την αμαρτία και η σωτηρία της ψυχής των ανθρώπων. Χωρίς ασφαλώς, αυτό να σημαίνει ότι αδιαφορούμε για τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα των ανθρώπων αυτών και τις συνέπειές τους.

Αντίθετα, ειναι πιστεύω, μια κρίσιμη στιγμή όπου η εκκλησία μπορεί και επιβάλλεται να έχει λόγο.

ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ
Πρωτοπρεσβυτέρου Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 

  1. Ένα κλασικό παιδαγωγικό έργο.

Στους πιο μεγάλους παιδαγωγούς όλων των αιώνων ανήκει ο ιερός Χρυσόστομος, το γέννημα, ο καρπός της Αντιοχείας, που δόξασε τον πατριαρχικό θρόνο της πρωτεύουσας του Βυζαντίου. Το πιστοποιεί αυτό όχι μόνον η αναγνώρισή του ως παιδαγωγού από τους ειδικούς μελετητές της ζωής και του έργου του, αλλά και η σύνδεσή του με την παιδεία, στο χώρο της Ορθοδοξίας. Είναι ένας από τους τρεις ιεράρχας, τους οποίους στις 30 Ιανουαρίου γιορτάζουμε στα σχολεία μας ως προστάτες των γραμμάτων, ως πρότυπα των παιδαγωγών και των διδασκάλων, ως φορείς και προβολείς του ονομασθέντος ελληνοχριστιανικού μορφωτικού ιδεώδους. 

 Ο Χρυσόστομος είναι ο πολυγραφότερος μεταξύ των πατέρων και εκκλησιαστικών συγγραφέων. Στη γνωστή σειρά του Γάλλου μοναχού Migne, Patrologia Graeca, που αποτελείται από 161 ογκώδεις τόμους, τα συγγράμματά του καταλαμβάνουν τους 18 εξ αυτών. Μέσα στο πλούσιο αυτό υλικό βρίσκονται κατεσπαρμένες παιδαγωγικές γνώμες, που, αν συγκεντρώνονταν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα άριστο εγχειρίδιο χριστιανικής παιδαγωγικής. Και θα άξιζε τον κόπο να αναλάβει κάποιος το έργο αυτό, σαν προσφορά υγιών παιδευτικών αρχών για τη μόρφωση των νέων μας.  

Οι νέοι είναι ανήθικοι", "οι νέοι είναι γεμάτοι πάθη", "οι νέοι είναι ανυπάκουοι", "οι νέοι δεν έχουν φόβο Θεού…" Έχω ακούσει πολλές φορές αυτές τις ηθικιστικές διαπιστώσεις. Η ερώτηση μου είναι: είχαν οι νέοι τις απαραίτητες συνθήκες για να εννοήσουν τη Χριστιανική ζωή ή όχι; Θα ρωτήσει κάποιος: "Τι, οι νέοι είναι προορισμένοι να χαθούν;"

Και βέβαια όχι δεν είπα αυτό, κανένας δεν είναι προορισμένος ούτε για το καλό, ούτε για το κακό. Το πρόβλημα είναι ότι οι νέοι απορρίπτουν την πίστη στο Χριστό όπως μας διδάσκει η Εκκλησία δια της φωνής των Αγίων Πατέρων, αλλά απορρίπτουν ένα υποκατάστατο πίστεως το οποίο δεν τους πείθει. Γιατί ένας νέος που έχει μεγαλώσει σε μία πραγματικά Χριστιανική οικογένεια συμπεριφέρεται αλλιώτικα από έναν που μεγάλωσε σε μία οικογένεια με απίστους γονείς ή από έναν του οποίου οι γονείς πιστεύουν μεν στο Θεό αλλά δεν πηγαίνουν στη Εκκλησία;

Ο άγιος Νεκτάριος, επίσκοπος Πενταπόλεως, ο θαυματουργός παραμένει και σήμερα φάρος τηλαυγής και μας φωτίζει με τις πολλές αρετές του, τα σπουδαία συγγράμματά του και τα αναρίθμητα θαύματά του.

Εκτός των άλλων, όμως, ήταν και άριστος Παιδαγωγός και Διδάσκαλος των νέων, τους οποίους θεωρούσε ως τη χρυσή ελπίδα της Εκκλησίας και του Έθνους, ως «τη βάση του αύριο». Χαρακτήριζε την εφηβική ηλικία ως σπουδαία και βιαστική. «Σπουδαία μεν για τη μεγάλη αποστολή που τις έλαχε, βιαστική δε για τη σύντομη διάρκειά της, στην οποία πρέπει να συντελεσθούν πολλά και μεγάλα», όπως σημειώνει στο λόγο του «Περί της κλήσεως των εφήβων εν τη κοινωνία».

Τους εφήβους τους ονόμαζε «νέα γενιά» αλλά και «διάδοχο γενιά» στην οποία το Έθνος και η Πολιτεία παραδίδουν «τις παρακαταθήκες των προγόνων και όλους τους θησαυρούς των προηγουμένων γενεών» (ο.π.). Γι’ αυτό και ήθελε να ενθαρρύνει τους νέους προς τους πνευματικούς αγώνες και να τους ενισχύει, να τους προτρέπει στην άσκηση της αρετής. Τους δίδασκε με αγάπη πολλή ότι έπρεπε να φυλάξουν την πίστη στο Χριστό, τον αληθινό Θεό, ως ιερά παρακαταθήκη. Έπρεπε να ζουν την κατά Χριστόν ζωή, συνδεδεμένοι μαζί Του διά των σωστικών Μυστηρίων της Εκκλησίας.