ο Σαββατο της Ε' εβδομάδος των Νηστειών χαρακτηρίζεται στο εορτολόγιο της Εκκλησίας ως «Σαββατον του Ακαθίστου». Επίσης ο ύμνος αυτός ψάλλεται τμηματικώς κατά τα απόδειπνα των τεσσάρων πρώτων Παρασκευών της Τεσσαρακοστής. Την πέμπτη εβδομάδα γίνεται η ανακεφαλαίωσις. Δεν πιστεύω να υπάρχει άλλο υμνολογικό κείμενο της Εκκλησίας μας, που να χρησιμοποιήθηκε τόσες φορές όσες ο Ακάθιστος. Στα Μοναστήρια τον διαβάζουν κάθε ημέρα και όλοι οι μοναχοί τον γνωρίζουν από στήθους. Στις ενορίες είναι μία από τις προσφιλέστερες στον λαο ακολουθίες, που συγκεντρώνουν κάθε Παρασκευή βράδυ κατά την περίοδο της Τεσσαρακοστής ένα πλήθος κόσμου.

Η Παναγία την οποία υμνολογεί ο Ακάθιστος, σ ὅλη την μακραίωνη ζωή της Εκκλησίας είναι το κέντρο της ευλαβείας των χριστιανών, το πρόσωπο που μακαρίζουν, κατά την πρόρρησή της, «πάσαι αι γενεαί» (Λουκ. 1, 48). Θα παρατρέξουμε το διαφιλονικούμενο θέμα του χρόνου της συντάξεως και του ποιητού του Ακαθίστου....Όποιος και αν ήταν ο ποιητής και με οποιοδήποτε ιστορικό γεγονός και αν συνδέθηκε πρωταρχικά ο Ακάθιστος, ένα είναι το αδιαμφισβήτητο στοιχείο, που μας δίνουν οι σχετικές πηγές, ότι ο ύμνος ψέλνονταν ως ευχαριστήριος ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους. Κατά την παρατήρηση του Συναξαριστού ο ύμνος λέγεται «Ακάθιστος»,, γιατί τότε κατά την σωτηρία της Πολως και από τότε μέχρι σήμερα, όταν οι οίκοι του ύμνου αυτού ψέλνονταν, «ορθοί πάντες» τους άκουγαν εις ένδειξη ευχαριστίας προς την Θεοτόκο, ενώ στους οίκους των άλλων κοντακίων «εξ έθους» κάθονταν.

«Χαῖρε, δι' ης εγείρονται τρόπαια. Χαῖρε, δι' ης εχθροί καταπίπτουσι»

αίρομαι, αγαπητοί μου, που τρέχετε και συγκεντρώνεστε στο ναό. Θα σας μιλήσω απλά, σαν πατέρας με τα παιδιά. Ζούμε σε χρόνια άσχημα. Μερικοί λένε, ότι πλησιάζει ή συντέλεια του κόσμου. Ένα σημάδι ότι έρχεται ή συντέλεια είναι, ότι στις ήμερες μας παρουσιάστηκε αθεΐα και απιστία μεγάλη. Σε πόλεις και χωριά ξάπλωσαν οι ιδέες αυτές. Και λέγονται συχνά από στόματα ανθρώπων πού θεωρούνται μορφωμένοι. Στα παλιά τα χρόνια στη Μικρά Ασία, στον Πόντο, στα αγιασμένα μέρη, δεν υπήρχε άπιστος και άθεος. Τώρα ή αθεΐα έφτασε παντού. Αν συναντήσετε κάποιον άθεο, να του πείτε μόνο το εξής.

Εάν με πείσεις ότι το ρολόι που έχεις στο χέρι σου φύτρωσε έτσι, ότι το σπίτι που κάθεσαι έγινε μοναχό του, ότι το αυτοκίνητο σου έγινε μόνο του, και ότι οι πύραυλοι που ταξιδεύουν στο διάστημα έγιναν μόνοι τους, τότε και εγώ θα πεισθώ ότι το σύμπαν αυτό έγινε χωρίς το Θεό. Το ρολόι κάποιος το φτιάχνει, το σπίτι κάποιος το χτίζει, το αυτοκίνητο κάποιος το κατασκευάζει, τους πυραύλους κάποιος τους εξαπολύει και αυτό το σύμπαν ποιος το έκανε; Μία ή απάντησης. Ο Θεός. Μα τι είναι ο Θεός; Μας το λέει ο ευαγγελιστής Ιωάννης «ο Θεός είναι αγάπη», το κυριότερο γνώρισμα του είναι η αγάπη. Και απόδειξης όλα όσα απολαμβάνουμε.

Αλλά εάν με ρωτήσετε, ποια είναι ή πιο μεγάλη απόδειξης ότι ο Θεός μας αγαπάει, θα σας πω ή σάρκωσης του Λόγου. Το ότι ο Θεός λυπήθηκε τον άνθρωπο, που είχε φύγει μακριά του και ενώ μπορούσε να τον τιμωρήσει με μύριους τρόπους, εν τούτοις έστειλε τον Υιό του τον μονογενή στον κόσμο, και έλαβε σάρκα από την Υπεραγία Θεοτόκο, για να μας σώσει. Είναι αυτό πού εορτάζουμε την ήμέρα του Ευαγγελισμού. Τότε άρχισε ή σωτηρία μας. Τότε ό Γαβριήλ, πού εστάλη στη Ναζαρέτ, είπε στην Παναγία «Χαίρε, κεχαριτωμένη». Αυτό το «χαίρε», που είπε ό αρχάγγελος, τ' ακούμε στους Χαιρετισμούς, Επαναλαμβάνεται 144 φορές. Το καθένα από αυτά τα «χαίρε» έχει μεγάλη σημασία.

«Χαῖρε, δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ’ οὖ τρέφονται πιστοί»

πόψε, αγαπητοί μου, είναι η Τρίτη στάσης του Ακάθιστου. Ο Ακάθιστος ύμνος είναι ένα ποίημα, ένα τραγούδι. Ένα τραγούδι πνευματικό και υπέροχο. Είναι θαυμαστό για δύο λόγους. Πρώτον για την αντοχή του στο χρόνο. Τα τραγούδια του κόσμου αλλάζουν. Κάθε γενεά έχει τα δικά της. Αλλιώς τραγουδούσαν πριν 30-40 χρόνια, αλλιώς σήμερα. Άλλα το τραγούδι αυτό διαρκεί αιώνες. Ο ύμνος όμως αυτός εξακολουθεί να ψάλετε απαράλλακτος. Στην Ελλάδα και σε όλη την Ορθοδοξία, παντού ακούγεται. «Τῇ υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...».

Αλλά ακόμη περισσότερο είναι θαυμαστός ο ύμνος για το περιεχόμενο του. Το θέμα του είναι το μέγα μυστήριο της θείας οικονομίας είναι το γεγονός, όχι ψέμα, ότι ο Θεός, το δεύτερο πρόσωπο της άγιας Τριάδος, έγινε άνθρωπος και κατέβηκε στη γη. Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι επανάληψης του πρώτου εκείνου «Χαίρε», που ακούστηκε στη Ναζαρέτ όταν «άγγελος πρωτοστάτης ούρανόθεν επέμφθη». Εκείνο το «Χαίρε», που έφερε τον ουρανό στη γη, επαναλαμβάνει ο ποιητής πόσες φορές; Μετρήστε (144) φορές! Και κάθε «Χαίρε» είναι έμπνευσης, οίστρος ποιητικός, αριστούργημα.

Ένα από τα «Χαίρε» αυτά που ακούσαμε θα προσπαθήσω να ερμηνεύσω σύντομα «Χαῖρε, δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ’ οὗ τρέφονται πιστοί». Τι σημαίνουν αυτά; Ο ποιητής χρησιμοποιεί την εικόνα του δέντρου. Υπάρχουν δύο ειδών δέντρα. Το ένα είναι το φυσικό δέντρο, το ορατό, που δημιούργησε ο Θεός. Θαυμαστά και ευεργετικά τα δέντρα. Πόσο πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στο Θεό! Όπου υπάρχει δέντρο, ή ατμόσφαιρα είναι καθαρή όπου λείπουν τα δέντρα, λείπει το οξυγόνο. Τα δέντρα είναι φίλτρα, ρουφούν το διοξείδιο του άνθρακα και δίνουν το οξυγόνο.

«Χαίρε, αυλή λογικών προβάτων»

πόψε, αγαπητοί μου αδελφοί, λέγεται ό Ακάθιστος ύμνος, οι Χαιρετισμοί. Τι είναι οι Χαιρετισμοί; Ένα τραγούδι. Υπάρχουν τραγούδια του σατανά, που εγκωμιάζουν το διάβολο και τους αισχρούς έρωτες και ακούγονται σε διάφορα κέντρα ή μεταδίδονται από ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Υπάρχουν όμως και τα τραγούδια του Θεού και της Εκκλησίας, που ψάλλονται στους ναούς από τους ψάλτες και τους Ιερείς μας. Ένα από τα ωραιότερα τραγούδια της Εκκλησίας μας είναι οι Χαιρετισμοί της Υπεραγίας Θεοτόκου ή όπως αλλιώς λέγεται ο Ακάθιστος Ύμνος. Αυτός ο ύμνος ψάλλετε παντού σε όλη τη γη όπου υπάρχουν ορθόδοξοι, από την Αυστραλία ως την Αμερική. Παντού Ψάλλονται οι Χαιρετισμοί και δάκρυα τρέχουν από τα μάτια.

Ποιο είναι όμως το ιστορικό του Ακάθιστου ύμνου; Εψάλη για πρώτη φορά πριν 14 αιώνες, το 626 μ.Χ., εκεί στην πόλη των ονείρων μας, στην Κωνσταντινούπολη.Βάρβαροι πολιόρκησαν τότε στενά την πόλη από ξηρά και από θάλασσα. Βέβαιοι ότι θα νικήσουν, απειλούσαν τους κατοίκους της Πόλεως, ότι μόνο αν γίνουν πουλιά για να πετάξουν στον αέρα ή ψάρια για να κολυμπήσουν στη θάλασσα θα σωθούν. Υπερήφανα λόγια. Άλλα οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί δεν έχασαν το θάρρος τους. Ενώ οι λίγοι άντρες μάχονταν στα τείχη, τα γυναικόπαιδα ήταν στην εκκλησία και παρακαλούσαν την Υπεραγία Θεοτόκο. Και ή Παναγία έκανε το θαύμα της.

«Τῇ Ὑπερμἀχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια»

ήμερα, αγαπητοί μου αδελφοί «χαίρει ἡ κτίσις ὅλη», στους πρώτους «χαιρετισμούς» στην Παναγία Μητέρα του Θεού μας και όλου του γένους των Χριστιανών. Σήμερα, «οἱ οὐρανοί ἀγάλλονται» και οι στρατιές των ουρανίων ταγμάτων πανηγυρίζουν, για την τιμή που κάνουν οι χριστιανοί στο πρόσωπο της τιμιωτέρας και αγιωτέρας των Χερουβείμ σήμερα, σκιρτά η πά-ναγνη ψυχή της Παναγίας, εκεί στα δεξιά του Υιού της, όπου βρίσκεται, σαν βλέπει τα πλήθη των Ορθοδόξων, να πλημμυρίζουν τους Ναούς, με τη σκέψη τους σ’ αυτήν, να την υμνούν, με τον υπέροχο σε φράσεις και εικόνες και ανερμήνευτο σε βάθος, θείο χαιρετισμό «Χαῖρε, Νύμφη Ἀνύμφευτε», που μόνο σ’ αυτήν βρήκε την ανταπόκριση και εκπλήρωσή του, και σε καμιά άλλη γυναίκα.

Σήμερα, χαίρει όλη η γη και μας φανερώνει την χαρά της, στολισμένη με τα πρώτα άνθη της ανοίξεως, για να συμμετάσχει στην πανορθόδοξη χαρά, και να προσφέρει τα πρώτα της άνθη, για να στολισθεί η εικόνα της Παναγίας, να σμίξουν τα άνθη της ανοίξεως με το «ἄνθος τό ἀμάραντο» σήμερα, ο ορθόδοξος λαός νοερά σμίγει, με την σκέψη του, την καρδιά του και με την ακάθιστη στάση του, με τις χιλιάδες εκείνες των χριστιανών των βυζαντινών χρόνων, γύρω από το Ιερό Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, που ψάλλουν τον «Ἀκάθιστο Ὑμνο», μαζί με τον σεβάσμιο και άγιο τότε Πατριάρχη Σέργιο.