ρχίζει την Δευτέρα μετά των Αγίων Πάντων και τελειώνει την παραμονή της εορτής των Αγίων πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου). Ονομάζεται έτσι διότι προηγείται των δυό αποστολικών εορτών: της εορτής των Αγίων πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου) και της «Συνάξεως των Αγίων Αποστόλων» (30 Ιουνίου).
Η χρονική διάρκεια αυτής της νηστείας είναι μεταβλητή επειδή η έναρξή της εξαρτάται από την κινητή εορτή του Πάσχα. Αρχίζει την Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων και λήγει σταθερά την 28η Ιουνίου. Κατά το ισχύον ημερολόγιο δεν υπερβαίνει ποτέ τις 30 ημέρες. Υπάρχει ακόμα και περίπτωση (όταν το Πάσχα εορτάζεται μεταξύ 5 και 8 Μαΐου) να μην έχουμε καθόλου νηστεία.
Κατά την περίοδο της νηστείας αυτής δεν καταλύουμε κρέας, γαλακτερά και αυγά, ενώ επιτρεπεται η κατάλυση ψαριού. (Φυσικά πάντοτε εκτός Τετάρτης και Παρασκευής).
Αν η εορτή των Αγ. Αποστόλων Πέτρου και Παύλου πέσει Τετάρτη η Παρασκευή, καταλύουμε μόνο ψάρι.
Ψάρι καταλύουμε και κατά την εορτή του Γενεσίου του Τιμίου Προδρόμου (24 Ιουνίου), οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει.
Η νηστεία αυτή είναι αρχαιοπαράδοτος στην Εκκλησία μας.
Πρώτος ο Μέγας Αθανάσιος αναφέρει νηστεία μιας εβδομάδος μετά την Πεντηκοστή. «Τῇ γὰρ ἐβδομάδι μετὰ τὴν ἁγίαν Πεντηκοστὴν ὁ λαὸς νηστεύσας ἐξῆλθε περὶ τὸ κοιμητήριον εὔξασθαι» (εγράφη περί το 357). Αυτός μεν αναφέρει την νηστεία αυτή αμέσως μετά την Πεντηκοστή, αλλά το βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών, το οποίο έχει γραφεί πενήντα περίπου έτη αργότερα και απηχεί αποστολοπαράδοτες εντολές και συνήθειες, την αναφέρουν μία εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή, δηλαδή μετά την εορτή των Αγίων Πάντων. «Μετὰ οὒν τὸ ἑορτᾶσαι ὑμᾶς τὴν Πεντηκοστὴν ἑορτάσατε μίαν ἑβδομάδα καὶ μετ’ ἐκείνην νηστεύσατε μίαν, δίκαιον γὰρ καὶ εὐφρανθῆναι ἐπὶ τὴ ἐκ Θεοῦ δωρεὰ καὶ νηστεῦσαι μετὰ τὴν ἄνεσιν».
Όπως φαίνεται από το χωρίο των Αποστολικών Διαταγών, η περί ης ο λόγος νηστεία σχετιζόταν με την χαρμόσυνη περίοδο από το Πάσχα μέχρι την Πεντηκοστή, μετά την οποία έπρεπε να επέλθει κάποιας μορφής αντίδραση, ώστε να μετριασθεί η χαρμόσυνη διάθεση.
Επειδή οι Απόστολοι είχαν αρχίσει το κήρυγμα μετά την Πεντηκοστή, οι μετ’ αυτήν ημέρες ήσαν αφιερωμένες σ’ αυτούς.
Οι Άγιοι Δώδεκα Απόστολοι είναι τα ιερά πρόσωπα που πάνω στο κήρυγμα και στα μαρτύριά τους οικοδομήθηκε η Εκκλησία μας. Αυτό οφείλεται, πρώτον, στο ότι τους επέλεξε και τους κάλεσε ο Χριστός απευθείας και συγχρόνως οι ίδιοι άφησαν τα πάντα και Τον ακολούθησαν, και δεύτερον και κυριότερον, επειδή αυτοί έγιναν αυτήκοοι και αυτόπτες μάρτυρες της ζωής, του κηρύγματος, της Σταυρώσεως, της Αναστάσεως και της Αναλήψεως του Κυρίου.
Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας ονομάζεται και «Αποστολική». Για το λόγο αυτό από πολύ νωρίς, σίγουρα μέσα στο 2ο αιώνα, οι Πατέρες της εποχής εκείνης θέσπισαν μία συλλογική εορτή προς τιμήν τους την πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα. Ο λόγος της συγκεκριμένης Κυριακής μαρτυρείται στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο «μεθ’ ημέρας οκτώ πάλιν ήσαν οι μαθηταί αυτού και Θωμάς μετ’ αυτών».
Τον 5ο αιώνα, όμως, έγινε μετακίνηση της γιορτής αυτής και ο λόγος ήταν ο εξής: Είχαν θεσπισθεί από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο οι νηστείες του Πάσχα, των Χριστουγέννων και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Θέλοντας, όμως, να τιμήσουν ιδιαίτερα τους Αγίους Αποστόλους ως ακρογωνιαίους λίθους της Εκκλησίας, μετέφεραν την εορτή στο τελευταίο διήμερο του Ιουνίου για να έχουν περισσότερες ημέρες να νηστέψουν για τους Αποστόλους. Έχοντας υπ’ όψιν α) ότι από τη στιγμή που τελειώνει η νηστεία του Πάσχα μέχρι την 1η Αυγούστου που αρχίζει η νηστεία της Θεοτόκου είναι μια μεγάλη χρονική περίοδος χωρίς νηστεία, και β) κατά τη διάρκεια του Πεντηκοσταρίου δεν μπορεί να υπάρξει νηστεία, λόγω του αναστασίμου χαρακτήρα της περιόδου, οι Πατέρες αποφάσισαν να τοποθετήσουν την εορτή στο τέλος του Ιουνίου και να προηγείται νηστεία η οποία να ξεκινάει οκτώ ημέρες μετά την Πεντηκοστή.
Στις Πράξεις των Αποστόλων καταγράφεται ότι οι Απόστολοι μετά την Πεντηκοστή για να πάρουν δύναμη για οποιαδήποτε πράξη έκαναν (κήρυγμα, χειροτονία, θεραπεία), νήστευαν και προσεύχονταν. Ο Μέγας Αθανάσιος αναφέρει τη νηστεία των Αγίων Αποστόλων ως νηστεία μίας εβδομάδος μετά την Πεντηκοστή «τὴ γὰρ ἐβδομάδι μετὰ τὴν Ἁγίαν Πεντηκοστήν, ὁ λαὸς νηστεύσας ἐξῆλθε περὶ τὸ κοιμητήριον εὔξασθε». Επίσης, στο βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών, το οποίο γράφτηκε πενήντα περίπου χρόνια από την εποχή που έδρασε ο Μέγας Αθανάσιος, και όπου παρουσιάζονται οι αποστολικές εντολές και οι συνήθειες των πρώτων χρόνων της Εκκλησίας, αναφέρει: «Μετὰ οὒν τὸ ἐορτᾶσαι ὑμᾶς τὴν Πεντηκοστήν, ἑορτάσατε μίαν ἑβδομάδα καὶ μετ’ ἐκείνην νηστεύσατε μίαν».
Άρα δεν είναι τυχαία η επιλογή να αρχίζει η νηστεία των Αγίων Αποστόλων οκτώ ημέρες μετά την Πεντηκοστή. Γιατί; Γιατί η Πεντηκοστή είναι η γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας, όπου οι Απόστολοι λαμβάνουν Πνεύμα Άγιον και ιδρύουν στον κόσμο την Εκκλησία και διά της Εκκλησίας οι χριστιανοί οδηγούνται στη σωτηρία.
Τιμά πρώτα η Εκκλησία στις 29 Ιουνίου τους δυο πρωτοκορυφαίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, καταργώντας ταυτόχρονα τις ξεχωριστές ημέρες της μνήμης τους, που πιθανολογείται ότι ήταν τον Οκτώβριο, και επειδή είχαν δημιουργηθεί έριδες για το ποιός εκ των δυο ήταν πρώτος. Συγχρόνως από τα μέσα του 5ου αιώνα ορίζει η Εκκλησία την Σύναξη των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων μία μέρα μετά την μνήμη των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου για να δώσει την δυνατότητα στους χριστιανούς να εορτάζουν τους Αποστόλους όλους μαζί ανεξάρτητα από την ημέρα μνήμης του καθενός. Μ’ αυτήν την πράξη, που έγινε παράδοση στη ζωή της Εκκλησίας, εκφράζεται η ομοψυχία και η ενότητα που πρέπει να έχουν οι χριστιανοί μέσα στο σώμα της Εκκλησίας.
Η νηστεία των Αγίων Αποστόλων αρχίζει την Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων και τελειώνει σταθερά, πάντοτε την 29η Ιουνίου. Καθ΄ όλο αυτό το διάστημα των ημερών, πλην Τετάρτης και Παρασκευής καταλύεται το ψάρι.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της νηστείας, ας προσευχόμαστε στους Αγίους Αποστόλους, ας νηστεύουμε γι’ αυτούς κι ας τους παρακαλούμε να μας χαρίζουν στην ζωή μας ειρήνη και στην Εκκλησία ενότητα.
