ταν Μητροπολίτης Κυδωνιῶν (22 Ἰουλίου 1908 – 3 Ὀκτωβρίου 1922).
Προηγουμένως διετέλεσε καί μητροπολίτης Τιβεριουπόλεως καί Στρωμνίτσης (12 Ὀκτωβρίου 1902 – 22 Ἰουλίου 1908). Τό κοσμικό του ὄνομα ἦταν Ἀναστάσιος Ἀντωνιάδης ἢ Σαατσόγλου καί, κατά μεταγλώττιση δική του, Ὡρολογάς.
Γεννήθηκε στήν Μαγνησία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1864. Ὡς Ἱεροκήρυκας ἀνήκει στούς πρώτους πού στό κήρυγμα χρησιμοποίησαν τήν δημοτική γλώσσα. Καί στίς τρεῖς μητροπόλεις πού ὑπηρέτησε ἐργάστηκε μέ ζῆλο καί ἐπιτυχία γιά τήν προάσπιση τῶν ἐθνικῶν ἑλληνικῶν δικαίων καί ἰδιαίτερα συνεργάστηκε γι’ αὐτά μέ τόν μητροπολίτη Δράμας Χρυσόστομο Καλαφάτη (1902 – 1910), τόν κατόπιν ἐθνομάρτυρα μητροπολίτη Σμύρνης (1910 – 1922).
Στίς 12 Ὀκτωβρίου 1902 χειροτονήθηκε μητροπολίτης στή σπουδαία, ἀπό ἐθνικῆς ἀπόψεως, ἐπαρχία Τιβεριουπόλεως καί Στρωμνίτσης στήν ὁποία ἀγωνίστηκε ὄχι μόνο κατά τῶν τούρκων, ἀλλά ἰδιαίτερα ἐναντίον τοῦ βουλγαρικοῦ κομιτάτου, μέλη τοῦ ὁποίου προσπάθησαν, πολλές φορές, νά τόν δολοφονήσουν (1905).
Ἡ τουρκική κυβέρνηση, ὅταν πληροφορήθηκε τήν ἐθνική δράση τοῦ Γρηγορίου, ἀνάγκασε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά ἀπομακρύνει τόν Γρηγόριο, μεταθέτοντάς τον στή νεοσύστατη μητρόπολη Κυδωνιῶν στίς 22 Ἰουνίου 1908, ὅπου ὁ Γρηγόριος συνέχισε τήν ἐθνική του δράση.
Τό 1918 κατηγορήθηκε ἀπό τούς Τούρκους γιά ἐσχάτη προδοσία, δικάστηκε δύο φορές στό Στρατοδικεῖο τῆς Σμύρνης, καταδικάστηκε καί φυλακίστηκε. Μετά τήν ἀποφυλάκισή του (16 Ὀκτωβρίου 1918) καί τήν κατάληψη τῶν Κυδωνιῶν ἀπό τόν ἑλληνικό στρατό (19 Μαΐου 1919), ὁ Γρηγόριος δέν ἀπομακρύνθηκε ἀπό τήν ἐπαρχία του, γιά ὑποθέσεις τῆς ὁποίας πολλές φορές ἦλθε σέ ἀντίθεση μέ τόν ὕπατο ἁρμοστή στήν Σμύρνη Ἀριστείδη Στεργιάδη. Μετά τήν ἀποχώρηση τῶν ἑλληνικῶν πολιτικῶν καί στρατιωτικῶν ἀρχῶν ἀπό τίς Κυδωνιές, ὁ Γρηγόριος, σέ σύσκεψη μέ τή δημογεροντία, εἰσηγήθηκε τήν ἀναχώρηση τῶν κατοίκων τῶν Κυδωνιῶν καί τή μεταφορά τους στήν Μυτιλήνη, γιά νά ἀποφύγουν τήν σφαγή ἀπό τούς Τούρκους, ἀλλά δυστυχῶς οἱ ὑποδείξεις του δέν ἔγιναν ἀποδεκτές.
Ἔτσι τό δράμα τῶν κατοίκων τῶν Κυδωνιῶν ἄρχισε στίς 22 Αὐγούστου 1922, ὅταν ἄτακτος τουρκικός στρατός κατέσφαξε κοντά στήν κωμόπολη Φράνελι τοῦ Ἀδραμυττηνοῦ Κόλπου 4.000 Ἕλληνες κατοίκους τῶν Κυδωνιῶν. Ὁ μητροπολίτης Γρηγόριος, παρά τούς ἐξευτελισμούς πού ὑφίστατο ἀπό τίς τουρκικές ἀρχές, τίς ἐπισκεπτόταν καί ἀγωνιζόταν νά σώσει καί νά θρέψει τό ποίμνιό του.
Ὅταν δέ στίς 15 Σεπτεμβρίου πληροφορήθηκε τή σφαγή τοῦ μητροπολίτη Μοσχονησίων Ἀμβροσίου καί τῶν 6.000 κατοίκων τους ἀπό τούς Τούρκους, ὁ Γρηγόριος ἀγωνίστηκε ὑπεράνθρωπα καί κατόρθωσε νά συγκατατεθοῦν οἱ Τοῦρκοι νά ἔλθουν ἑλληνικά πλοῖα ἀπό τή Μυτιλήνη μέ ἀμερικανική σημαία καί μέ τήν ἐγγύηση τοῦ Ἀμερικανικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ καί νά παραλάβουν 20.000 Ἕλληνες ἀπό τίς 35.000 πού κατοικοῦσαν τίς Κυδωνιές. Ὁ Γρηγόριος ἀρνήθηκε νά ἀναχωρήσει καί στίς 30 Σεπτεμβρίου οἱ Τοῦρκοι τόν συνέλαβαν καί τόν φυλάκισαν.
Στήν φυλακή, ἀφοῦ βασανίστηκε φρικτά καί στίς 3 Ὀκτωβρίου, μαζί μέ ἄλλους ἱερεῖς καί προκρίτους τῶν Κυδωνιῶν πού εἶχαν ἐπίσης συλληφθεῖ, θανατώθηκε.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
