α. Το νόημα του Μυστηρίου
Ή αναγέννηση του αγίου Βαπτίσματος είναι πλήρης, Αλά ό νεοφώτιστος είναι «νήπιος εν Χριστώ» και έχει ανάγκη βοηθείας, πού δίδεται σ' αυτόν με το Άγιο Πνεύμα κατά την τέλεση του Χρίσματος. Το έργο του Αγίου Πνεύματος στο νεοφώτιστο, είναι ή ειδική και ποικίλη χάρη, που αρχίζει σαν «Σφραγίδα δωρεάς Πνεύματος Αγίου».
Β. Σύσταση του Μυστηρίου
Στήν Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει ρητή μαρτυρία παραδόσεως του Μυστηρίου από τον Κύριο. οι Άγιοι Άπόστολοι όμως μας παρέδωσαν την πράξη και μας μιλούν γι' αυτο σαν ιδιαίτερο Μυστήριο: «Καί υμείς χρίσμα έχετε από του Αγίου, και οίδατε πάντα» (Α' Ίω. β', 20), «εν ω και ύμεΐς... πιστεύσαντες έσφραγίσθητε τω Πνεύματι τω Άγίω ός εστίν αρραβών της κληρονομιάς ημών» (Εφ. α', 13-14).
Επίσης από τίς Πράξεις των Αποστόλων φαίνεται καθαρά ότι υπήρχαν βαπτισμένοι (από τους Διακόνους) χωρίς να έχουν λάβει το Αγιο Πνεύμα, οπότε οι Απόστολοι «επετίθουν τάς χείρας έπ' αυτούς και ελάμβαναν Πνεύμα Αγιον» (Πράξ. η', 17). Για το Αγιο Πνεύμα ομιλεί και ό Ευαγγελιστής Ιωάννης στο κεφ. ζ' 39, το οποίο θα ελάμβαναν κατά τους λόγους του Κυρίου «οί πιστεύοντες είς αυτόν», ενώ οι πρώτοι πού έλαβαν το Αγιο Πνεύμα είναι οι Απόστολοι κατά την Πεντηκοστή.
γ. Τα αισθητά σημεία του Μυστηρίου
Τα σημεία αυτά είναι τέσσερα:
(1) Το άγιο Μύρο - έλαιον από σαράντα αρώματα, που δηλώνουν «αισθητά» τα ποικίλα χαρίσματα του Άγιου Πνεύματος.
(2) Ή ευχή του Ιερέα.
(3) Ή χρίση των κυρίων μερών του σώματος καί
(4) Τα λόγια του Ιερέα: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου. Αμήν».
Με τα «σημεία» αυτά ό Ιερέας δεν «τελεί» το Μυστήριο αυτό όπως τ' άλλα, αλλά μεταδίδει το Άγιο Πνεύμα.
δ. Ή είδική χάρη του Μυστηρίου.
Ή χάρη του Χρίσματος είναι τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. ε', 22-23 και Α'Κορ. ιβ'4καί 8-11), τα οποία λαμβάνουν όλοι ανεξαιρέτως οι βαπτισμένοι. Εάν τα διατηρούν ή εάν τα αυξάνουν, με τη δύναμη πάλι του Αγίου Πνεύματος, είναι ένα μεγάλο θέμα πού συν δέεται και με την προαίρεση του καθενός. Πάντως το Χρίσμα δεν επαναλαμβάνεται. Εξαίρεση γίνεται εάν κάποιος ορθόδοξος πλανηθεί και ακολουθήσει άλλη θρησκεία, εφ' όσον μετανοήσει, μπορεί να γίνει δεκτός ξανά στην ορθόδοξη Εκκλησία με τη χρίση (πάλι) του Αγίου Μύρου. Τα χαρίσματα γίνονται ενεργά με τη μετάνοια, την εξομολόγη ση και τη θεία Κοινωνία.